dinsdag 14 mei 2013

Een gelopen Marathon

Ook al lijkt het niet alsof het lente is en de zomer in aantocht. Zoals vandaag is het bewolkt en fris, herfst weer, als je het mij vraagt. Van dat weer waar je lekker op de bank onder de deken of dekbed wilt kruipen en met een warm drankje in een grote mok tussen de handen.
Maar zoals het spreekwoordelijk gezegde luidt, "na regen komt zonneschijn".

Je zult er niet zo snel aan denken maar, de zon laat zo nu en dan haar gezicht zien.
Heerlijk, die warme zonnestralen op je lichaam, die je een blij en vrij gevoel geven, na een lange strenge winter, zoals wij deze het afgelopen jaar hebben gehad in Nederland.

Zodra de zon echt doorbreekt en de zomer dan echt in aantocht is, wordt de winterkleding vervangen voor luchtige zomerkleding.
Er wordt overal aan gedacht van het waxen van de benen en de oksels, het voor bruinen van de huid bij de zonnestudio tot het nemen van highlights in het haar. Aan alles wordt gedacht behalve om een weloverwogen keuze te maken voor het kiezen van een zonnebrandcrème met een voldoende SPF (Sun Protection Factor, geeft de sterkte aan in welke mate de zonnebrandcrème bescherming biedt).

Zonnebeschadiging en de gevolgen ervan
Verbranden van de schouders, hoofdhuid (kale of kalende mannen en vrouwen), decolleté en overige blootgestelde lichaamsdelen, hebben de meeste mensen met een lichte huid minimaal 1 keer ervaren.

De effecten van een zonnebrand zijn direct zichtbaar en voelbaar. Maar de schade die dat op termijn kan opleveren, daarentegen niet. Schade veroorzaakt door zonnebrand, zal zich in de meeste gevallen na jaren, decennia, openbaren. In sommige gevallen kan het gevolg van een beschadiging eerder optreden. Denk bijvoorbeeld, aan een donker stipje, die opeens op de rand van je lip ontstaat, heb je nog nooit eerder gehad. Een spontaan ontstane verkleuring in het dunne weefsel van de lippen kan, betekenen dat er een beschadiging in het epitheel weefsel heeft plaatsgevonden.

Huidkanker, is de ergste vorm van beschadiging aan de huid, als gevolg van zonnebeschadiging. De eerdere 2 stadia die worden doorlopen, vallen vaak minder snel op, maar spelen een belangrijke rol bij het behandelen en voorkomen van erger.

Bij twijfel over een raar schilferende, jeukende, spontaan bloedende, meerdere kleuren bevattende (moeder)pigmentvlek, niet of slecht genezende wond. Aarzel niet en neem contact op met je huisarts, voor nadere inspectie.

Indien de huisarts, twijfelt of een "niet pluis" plekje goed of kwaadaardig is, zal hij/zij je doorverwijzen naar een dermatoloog voor verdere behandeling.

Als je over een groot aantal moedervlekken beschikt op je lichaam, maak dan met regelmaat, bijvoorbeeld elk kwartaal of elk jaar een foto en controleer deze op veranderingen in de pigmentatie, aantallen van aanwezige (moeder)pigmentvlekken.

Zonnebescherming
Een verbrande lichaamsdeel kan voorkomen worden door diverse maatregelen te treffen.
  1. Bedek lichaamsdelen met een kledingstuk, hoofddeksel tijdens het heetste moment van de dag (11.00 uur - 15.00 uur). Ga bijvoorkeur niet zonnen in dit blok.
  2. Wil je ondanks de risico's toch zonnen tijdens deze momenten, zorg vooraf voor een "bruiningsplan". Begin minimaal 1 maand van te voren de huid, per keer circa 5 minuten (vrnl. lichte huiden, die niet bruinen of moeizaam bruinen) te laten wennen aan een toename van UV- A en UV- B stralen. De huid kan de melanosomen, bevinden zich in een verminderde actieve toestand, activeren zodat ze een betere bescherming bieden tegen de UV- A en B-stralen.
  3. Of ga voor 11.00 uur of na 15.00 uur zonnen. De zon intensiteit is dan minder schadelijk voor de huid.
  4. Kies voor een zonnebrandcrème, die bij jouw huidtype en huidconditie, huidaandoening past. Bij mensen met een huidaandoening is veelal bekend welke zonnebrandcrème er gebruikt dient te worden voor een optimale bescherming. Voor een optimale bescherming bij een lichte huid kan een zonnebrandcrème met minimaal SPF 25-30 voldoende zijn, indien u snel bruint en niet of nauwelijks verbrand. Bij de lichtere huiden, die snel verbranden en niet bruinen, zal een factor van 30-50 effectief zijn. Ook hier geldt, mits u de zonnebrandcrème met regelmaat aanbrengt (zie onderstaande punten).

    Let dus niet alleen op de prijs van een fles, pot of tube zonnebrandcrème. Maar let bijvoorbeeld ook op, het percentage van de filters (UV-A en UV-B), de aanwezigheid van parfum, welke actieve en werkzame ingrediënten bevatten de crèmes. Bevat de zonnebrandcrème, meer conserveringsmiddelen en parfum  dan zal 't u en uw overige gezinsleden niet beschermen.
  5. Voor een optimale bescherming van uw huid tegen de intense zonnestralen, dient de zonnebrandcrème, minimaal een half uur van te voren voordat de huid aan de zon wordt blootgesteld om de filters (titaniumoxide, zincoxide) te kunnen activeren, aangebracht worden.
  6. Het insmeren van de huid dient om het anderhalf uur (90 minuten), herhaald te worden. Bij heftige transpiratie, na het zwemmen of wanneer de zonnebrandcrème anderszins het merendeel is verdwenen. Zal de huid eerder ingesmeerd moeten worden, om verbranding van de epidermis (bovenste huidlaag) te voorkomen.
  7. Smeer of spray de zonnebrandcrème gelijkmatig uit over alle blootgestelde lichaamsdelen, alle lichaamsdelen dienen voldoende afgedekt te zijn om een mogelijke verbranding van de huid te voorkomen.
Een donkere huid en zonnebescherming
Bovenstaande opsommingen, gelden niet alleen voor een blanke huid, maar ook voor een gekleurde huid? Een gekleurde huid, donkere huid, zwarte huid, denk je bij jezelf. Moet die ook beschermd worden tegen de zon?

Inderdaad een getinte huid, dient zich ook tegen de intense stralen van de zon te beschermen. Al zal een donkere huid, hoe donkerder, beter bestand tegen de schadelijke invloeden van de zon, niet zo snel verbranden.

Doordat een individu met een donkere tint van nature de huid (indien hoofdzakelijk woonachtig in een koud klimaat), niet dagelijks blootstelt aan zonlicht, kunnen ook de melanosomen in deze huid, in een inactieve toestand verkeren. Om pas weer te ontwaken als de huid blootgesteld wordt aan de felle zonnestralen in bijvoorbeeld de tropen.

Dus ook voor een donkere huid, medium tot donker bruin geldt, laat de huid eerst een aantal dagen (met mate, 5-10 minuten) wennen aan de zonnestralen, voordat je de huid langer en vaker blootstelt aan de felle zonnestralen. Een zonnebrandcrème minimaal 15-20 SPF is een voldoende bescherming, mits deze met regelmaat wordt aangebracht, zie eerder genoemde opsommingen hierboven.

Kinderen
Een kinderhuid is dunner en anders van structuur dan die van een volwassene. De huid van een kind, is ook nog niet volledig ontwikkelt om zich voor diverse gevaren van buitenaf te kunnen beschermen, zoals tegen de zon.

Voor kinderen geldt, misschien nog wel meer dan voor volwassenen, dat de huid zeer goed beschermd moet worden tegen de zon, middels kleding en zonnebrandcrème. Dit geldt niet alleen voor de kinderen met een lichte of bleke huid. Maar ook voor kinderen met een getinte huid.

Sommige merken (zijn niet standaard verkrijgbaar bij de drogist), hebben een zonnebrandcrème speciaal voor kinderen in het assortiment opgenomen. De filters in de zonnebrandcrème beschermen de kinderhuid meteen bij het aanbrengen ervan tegen de UV stralen.

Huidaandoeningen
Voor sommige huidaandoeningen gelden er dezelfde voorzorgsmaatregelen. Mensen die in deze categorie vallen, dienen zich met een hogere factor te beschermen, factor SPF 50-60. Beschermende kleding, vermijden van teveel zon op het land en in het water. Kan de kans op verdere beschadiging van de huid voorkomen en een verergering van de huidaandoening voorkomen. 

Denk daarbij aan aangeboren huidaandoening, zoals Vitiligo (pigmentloze huiddelen, wegens het ontbreken van actieve melanosomen), zonneallergie (kan ook op latere leeftijd op spelen), bullosa (blaarvorming).

Verworven huidaandoeningen tijdens het actieve leven, zoals huidkanker, als gevolg van bepaalde medicatie gebruik, ongeluk met chemicaliën of anderszins, waarbij de epidermis geen optimale bescherming meer biedt aan het lichaam, om de huid te beschermen tegen de UV- A en UV-B stralen.

Dus wees voorbereidt op de zon, die straks zal schijnen. Ga voorbereidt op vakantie. U bent tenslotte gewaarschuwd.

Saskia, huidtherapeut

De Huid

In dit artikel zal de aandacht worden gericht op, hoe om te gaan met een droge huid en haar, binnen de etnische doelgroep.

Als huidtherapeut kom ik in mijn praktijk voor huidtherapie in Rotterdam West, met regelmaat cliënten van diverse komaf tegen met uiteenlopende huidaandoeningen. Zoals acne, onzuivere huid, droge huid, pigmentvlekken. Een van de huidaandoeningen die op eenvoudige wijze verholpen kan worden is een droge hoofdhuid en/of  lichaamshuid.

Hoe kun je als consument voorkomen dat je huid en haar uitdrogen? Wat kun je beter laten en wat zou je juist kunnen doen om te voorkomen dat de huid gaat schilferen of dat je haar stopt met breken. Om te kunnen begrijpen hoe je met je huid en haar moet omgaan is het handig om te weten hoe het grootste menselijkorgaan, de huid,  is  opgebouwd. Per ras zijn er diverse verschillen op huidniveau tussen een negroïde, Kaukasische, en Aziatische huiden te onderscheiden.

De huid
De huid bestaat uit 2 huidlagen:      
  • De epidermis (stratum corneum, stratum granulosum, stratum spinosum, stratum basale)
  • De dermis (lederhuid, cutis)
  • Subcutis bevindt zich tussen de dermis en spierfascie (onderhuidsbind- en vetweefsel).                                                                                              
Deze huidlagen zijn weer onderverdeeld in afzonderlijke lagen zoals in afbeelding 1 is getoond. In deze afzonderlijke lagen bevinden zich cellen die o.a. de huidskleur bepalen, de elasticiteit, de stevigheid van de huid.

Een droge huid beperkt zich tot de epidermis, de bovenste huidlaag. De huidlaag die in contact staat met de buitenwereld, de huidlaag die het meest te verduren heeft van weersinvloeden en onze hygiëne drift. In deze laag bevinden zich drie typen cellen:
  • De keratinocyten (verhoornde cellen)
  • De melanocyten (pigmentcellen)
  • De Langerhans- cellen (antigeen presenterende cellen)

Keratinocyten
Ook wel de hoorncellen genoemd, vormen het hoofdbestanddeel van de epidermislaag. Aan de onderzijde van de epidermis (stratum basale) worden de nieuwe cellen (babycellen) gevormd en naar de bovenste huidlaag getransporteerd. Deze nieuwe cellen vervangen de oude cellen. De oude cellen verliezen hun onderlinge verbinding, waardoor de bovenste huidlaag, losraakt. De bovenste huidlaag gaat schilferen.

Melanocyten
Melanocyten zijn dendritische cellen (cellen met tentakels), die melanine (pigment, kleur) produceren. De melanocyten bevinden zich in melanosomen, welke op hun beurt weer gekoppeld zijn aan de keratinocyten. De melanocyten voorzien de keratinocyten van pigment.

Deze pigmentcellen fungeren als parasols voor de UV- straling in de keratinocyten, de hoorncellen. De natuurlijke bescherming tegen het UV licht.
Melanine dat zich in de melanosomen bevindt kent twee soorten, deze twee soorten pigmenten bepalen de huidskleur van een individu.

  • Eumelanine (bruin- zwart), bevat donker pigment en wordt veelal aangetroffen bij individuen van Afrikaanse, Zuid- Amerikaanse en Aziatische afkomst.
  • Phaeomelanine (rood- geel), wordt voornamelijk gezien in de blanke huidtypen, de Kaukasische huiden.

De huidskleur wordt door diverse elementen bepaald. Een daarvan is de verhouding tussen deze twee pigmentsoorten, in de donkere en de blanke huid:

  • Het verhoogde aantal melanosomen in de epidermale huidlaag in de donkere huid is talrijker dan in een Aziatische en een blanke huid
  • Grootte van de melanosomen in de epidermale huidlaag in de donkere huid is groter dan in een Aziatische en een blanke huid
  • Verdeling van de melanosomen, bevindt zich in alle lagen in de epidermale huidlaag (zie figuur 2). In een blanke huid bevinden de melanosomen zich alleen in de onderste huidlaag (stratum basale). In een Aziatische huid bevinden de melanosomen zich tot halverwege de epidermis laag.

Langerhanscellen
Langerhanscellen spelen een rol bij het ontstaan van immuunrespons tegen lichaamsvreemde antigenen (vreemde stoffen die niet in het lichaam thuis horen, zoals micro organismen en allergenen). Kortom de Langerhanscellen beschermen het lichaam tegen aanvallen van buitenaf.

Als de huid beschadigd is, is er een opening (port d’entree) ontstaan van het externe milieu met het interne milieu. Micro organismen die normaal op de huid leven, komen in het lichaam terecht. Een infectie in de huid is het gevolg. De infectie kan van kortdurende aard zijn met beperkte schade. Indien de infectie langer aanhoudt, ontstaan er beschadigingen in meerdere huidlagen. Deze beschadigingen kunnen in een gekleurde huid tot pigment incontinentie leiden. Het weglekken van pigment uit de melanosomen naar omringende cellen. Deze beschadiging is herkenbaar aan de donkere of lichte verkleuring in de huid.

Belangrijkste functies van de huid
De huid beschermt de onderliggende organen, cellen, spieren, zenuwen, bloedvaten:
  • Tegen invloeden van buitenaf (schadelijke stoffen, micro organismen, ultraviolet licht (UV- A en B)
  • Handhaven van een evenwichtige verdeling van lichaamsvocht en de lichaamstemperatuur.

Tot zover zijn de verschillen tussen de verschillende rassen op macro niveau gelijk. Wordt er dieper ingegaan op de afzonderlijke kenmerken op micro niveau, worden onderlinge verschillen (raciaal) zichtbaarder.


Meest opvallende verschillen tussen de rassen:
Negroïde ras (donkergekleurde huidskleur)
  • Verhoogd aantal melanosomen
  • Het aantal melanosomen is verdeeld over de gehele epidermis
  • De melanocyten zijn groter en sterker vertakt
  • Betere bescherming tegen UV (ultraviolet) – straling (fotoprotectie) in de epidermis. Een donkere huid is minder gevoelig voor chronische beschadiging aan de epidermis, als gevolg van de UV A en B stralen
  • Compacte huid
  • Hoger gehalte aan lipiden (vetten)
  • Schilfers in de stratum corneum laten het snelst los t.o.v. de andere huidskleuren. Dit laatste heeft te maken met de lage concentratie ceramide (“cement of kitlaag” tussen de huidcellen).
  • Laagste permeabiliteit t.o.v. Aziatische en de Kaukasische huiden
  • Een donkere huid is beter bestand tegen een vochtig klimaat
  • Verschil in klinische manifestatie van chemische stoffen
  • Krullend haar (spiraalvormig)

 Aziatisch ras

  • Kleurverschil tussen mannen en vrouwen wordt bepaald door de concentratie hemoglobine en melanine. Mannen zijn hierdoor donkerder dan vrouwen. 
  • Hogere productie van Vitamine D, dan in een negroïde huid
  • Hoogste permeabiliteit (extreme droogheid van de onderbenen, wordt vaker gesignaleerd dan bij elk ander ras).
  • Hoogste concentratie ceramide
  • Verschil in klinische manifestatie van chemische stoffen
  • Minder gezichts- en lichaamshaar.
  • Sluik haar (ronde doorsnede).

Kaukasisch ras

  • Kleurverschil tussen mannen en vrouwen wordt bepaald door de concentratie hemoglobine. Mannen zijn hierdoor donkerder dan vrouwen
  • De melanocyten bevinden zich alleen in de basale cellaag
  • In de blanke huid is de filtratie van UV licht beperkt tot de stratum corneum (opperhuid). De blanke huid is hierdoor gevoeliger voor chronische beschadiging  (o.a actinische keratose (beginstadium voor huidkanker).
  • Middel hoge concentratie ceramide van de verhoornde cellen.
  • Meeste gezichts- en lichaamshaar dan het negroïde en Aziatische ras.
  • Diverse typen haar (sluik, golvend, krullend) in diverse tinten.


Door de verschillende elementen/kenmerken in een huid te kennen bij ieder ras, kan er als professional beter geanticipeerd worden welke producten, medicatie en behandeling beter aansluit bij de huidaandoening(en) of huidconditie, huidtype van een individu.

Het verkrijgen van meer inzicht, kan voorkomen dat de huid beschadigd raakt. Het beschikken over de juiste huidverzorgingsproducten, apparatuur, kennis en ervaring spelen daarin uiteraard ook een belangrijke rol.